Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) verilerine göre, 2023 yılında KOBİ'ler Türkiye ekonomisinde önemli bir yer tuttu. 250 kişiden az çalışanı olan ve yıllık net satış hasılatı veya mali bilançosu 500 milyon lirayı aşmayan işletmeler KOBİ olarak tanımlandı. TÜİK verilerine göre, sanayi ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren 3 milyon 713 bin girişim KOBİ sınıfına girdi. Bu da toplam girişim sayısının %99,7'sini temsil ediyor. KOBİ'lerin istihdama, ciroya ve üretim değerine olan katkısı oldukça yüksek. Ülkemiz ekonomisinin bel kemiği olan bu işletmeler, toplam istihdamın %70,5'ini, personel maliyetinin %47,9'unu, cironun %47,4'ünü, üretim değerinin %41,6'sını ve faktör maliyetiyle katma değerin %40,1'ini oluşturuyor. Bu oranlar, KOBİ'lerin Türk ekonomisindeki hayati rolünü gözler önüne seriyor. İşletmelerin büyüklüklerine ve faaliyet alanlarına bağlı olarak bu oranlarda farklılıklar görülüyor.

KOBİ'lerin Sektörel Dağılımı

Ekonomik faaliyetlerin istatistiki sınıflamasına (NACE Rev.2) göre, 2023 yılında KOBİ'lerin yüzde 36,1'i toptan ve perakende ticaret, motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı; yüzde 15,2'si ulaştırma ve depolama; yüzde 12,3'ü ise imalat sanayisi sektörlerinde faaliyet gösterdi. Toptan ve perakende ticaret sektöründeki KOBİ'lerin toplam KOBİ istihdamı içindeki oranı %26,5 olurken, ciroda bu oran %53,2'ye ulaştı. Bu durum, ticaret sektörünün KOBİ'ler için önemini vurguluyor. İmalat sanayisindeki 3 bin 475 KOBİ ise yüksek teknoloji sınıfında üretim gerçekleştirdi. Bu rakam, KOBİ'lerin inovasyon ve teknolojiye olan yatırımlarını gösteriyor. Ancak, büyük bir çoğunluğun düşük teknoloji sınıfında üretim yaptığı da gözden kaçırılmamalıdır. Bu durum, teknolojik gelişmelere daha fazla yatırım yapılması gerektiğini gösteriyor.

KOBİ'lerin İhracat ve İthalattaki Rolü

2023 yılında Türkiye'nin toplam ihracatının %35'ini ve ithalatının %20'sini KOBİ'ler gerçekleştirdi. Bu oranlar, KOBİ'lerin dış ticaretteki etkisinin altını çiziyor. KOBİ'lerin ihracatlarının %58,1'i ticaret, %36,7'si ise sanayi sektörlerinde gerçekleşti. KOBİ'lerin ihracatının büyük bir kısmı Avrupa ülkelerine (%49,3) yapıldı, bunu Asya ülkeleri (%33,4) takip etti. 2013 yılında 57 milyar dolar olan KOBİ ihracatı, 2023 yılında 87 milyar dolara yükseldi. Bu önemli artış, KOBİ'lerin büyüme potansiyelini gösteriyor. Ancak, ithalatta da benzer bir artış görüldü ve 2013'teki 48 milyar dolardan 2023'te 68 milyar dolara ulaştı. Bu da KOBİ'lerin dışa bağımlılığını gösteren bir diğer veri. Ürün çeşitliliğini artırmak ve yerli üretimi desteklemek önemli adımlar olacaktır.

KOBİ'lerin Ar-Ge Harcamaları ve Patent Başvuruları

KOBİ'ler, 2023 yılında toplam gayrisafi yurt içi Ar-Ge harcamasının %30'unu gerçekleştirdi. Bu harcama, 72 milyar 763 milyon lira olarak kaydedildi. Ayrıca, KOBİ'lerde tam zaman eşdeğeri (TZE) cinsinden AR-GE personelinin oranı %46,3'tür. 2023 yılında KOBİ'lerin toplam patent başvuru sayısı 1503 iken, 445 patent tescil edildi. Orta ölçekli KOBİ'ler, 582 patent başvurusu ve 180 patent tescili ile en yüksek sayılara ulaştı. Bu veriler, KOBİ'lerin Ar-Ge ve inovasyona verdikleri önemi göstermektedir. Ancak, patent tescil sayılarının başvuru sayılarına kıyasla daha düşük olması, patent süreçlerinin hızlandırılması ve desteklenmesi gerektiğini gösteriyor.